Isu Selama Kenyah Badeng

Un dalau te’ ngening dau de’ Lata’ petira ka’ kakus oman 1989 re, ida pekatuk lepo’ keneng jo udip. Un ca je’ ake’ nawai lan jane isu selama le ka-ang ilu. Dau kelonan lata’, nta tiga le ngoro nira’ neng du. Ilu jaga’ le tira’ le je’ nai cen pak le dau re keja.
Un dau e’keja , u tira de’ ngoro tain? de’. Oban petekoleng ngan dalem ale’dau isu de’ lata’ petira’.

Dalem adet ilu Kenyah Badeng, da’ lata’ bada’ isu le numun ca jane jaga’ isu boka le tai kejaie ngan du. Mengikut dau serita kelonan lata’ sena-a’ bada’, anak dumit nta sokat tai kejaie ngan kelonan de’ lata’ udip neng ida. Ida ngempe’, ngoko, ngepui ngan nyeken kelonan de’ lata’ neng ida. Kelonan de’ lata’ udip laa, ida nyadin, nganak ngan ngesu de’ iut udip neng ida. Un pe palai de’ dumit udip, senteng nyadin, nganak ngan ngesu da’ lata’ udip neng ida oban tenoyan cen tepun re.

Dalem zaman ilu mudip naki, mung isu selama le un tai damo ne. Kadang pe ilu ngata ngoko ngan ngepui du. Je’ masih pali dau ilu pakai naki jane Oko, Amai, Mpe’, Pui, Baro/Toyang ngan Su. Nta ne ilu pisu Seken ngan Sadin laa oban le penco pisu ngadan re kua’ ngan alo’.

Perlu pe ilu tisen kumin oban le ke pisu kelonan da’ kaeng ilu. Apan anak le baya’ nta tai lopau kidi. Oban mengikut kajian e’ un lebih korang 88 peratus isu le Badeng un pekelet ngan anun alo’ odai setakat ji. Boka le ke oyan ca sorat atau ucapan mesti un dau kelet isu alo’ kidi, apalagi 50 oman te’ tai ki oo.

Kaie ake’ senarai isu selama le boka le petego’ ngan kejaie ngan du.

Isu neng du ngan translate te.

Senganak - Ja ne anak mpe’ le atau anak de’ pepade’ ngan Amai ngan We’le. Un dau le pisu ida jane “empe’ da” (sepupu)

Mpe’ - Ja dau le pisu de’ pepade’ ngan Amai ngan We’ le boka re ca’ muat. Tai re mukun ilu ngepui ne ida.

Pui (1) - Ja dau le pisu senganak toa le de’ mukun.

Pui (2) - Boka le nta tisen ilu oban pemung tepun ngan ca kelonan da’ lepa un anak, ngan anak e mencam kise’ ngancau, senteng pe ilu ngepui ia. Juko’ du koma tai nyelao pui.

Oko - Ja dau le pisu toa Amai ngan We’ le.

Toyang - Ja dau le pisu da’ kua’ udip petoyang ngan le.

Su - Ja dau ca kelonan pisu anak de’ anak.

Su Siku - Boka ca kelonan lepa un Su, ngan Su e ja nganak la’-a, anak Su e ja ne Su Siku.

Su Lep - Boka ca kelonan lepa un Su Siku, oja nganak pe Su Siku ja la’-a, anak Su Siku e ja ne Su Lep.