Video Liko Dado' Kebana 2007

Liko dado' ji merupakan ca penading bagi setiap acara boka du ke ramei ka' ca Lepo'. Ji ne ca cara se' du menarik perhatian du apan du kado' nai kelimpun ngan mete' kebangen lepo' le kena ke ramei.

Puun Adet Kenyah Badeng

Un adet puun le Kenyah Badeng sena-a’ awang diman jane adet Apau Lagan. Adet ja uban Bali nai ngkin me ilu kelonan cen usun langit. Udip dalau ja re ida bada’ nta du un anak. Oban kumin kado’ bali nak kelonan kusun tana’, meka ne kado’ re pa pa majan. Ida matai pe 7 tau tua’ ngan nai pe ida numpak mudip neng tau je’ ke 8 e laa. Un dalau nai kelonan mudip la’a, bua’ Olong Apa dau ida tai oman. Juko’ mi’a ne dau Olong Apa ke’ kelonan de’ numpak nai mudip da re oban oman bua’ e. Dalau ja dau Olong Apa mudo’ (Nuno’) ilu kelonan. Do ala’ ca Lu tema’a ngan nelecau e ke’ telang sio. Cen ja ne tading dau ilu kelonan penco matai ngan nta nai mudip la’a oban le sio’ pudo’ (sumpah) Olong Apa.
Un tepe Peselung, ia jane bali je’ nyelung oyan kelonan ngan tana’.Juko’ du nak ia peselung oban ne nyelung oyan kelonan ngan tana’. Tosa ne dau e oban kelonan de’ matai nta nai mudip laa jadi ia nak sebali me kelonan apan ida sokat nganak ngan nai kado’.
Peselung cuk bali cen Apau Lagan nai nak Adet Palan Uman ngan Adet Amen. Dua adet di bada’ cara ngadet udip, palan-palan udip, siap padai, amen tega, amen jaat ngan kado’de’ ca. Un Bali pesuruh Peselung jane bali Utung lepo’, Bali Nting, Bali Akang, Bali Siap Ayau, Bali Siap Ulu, Bali Batu Tuloi, Bali Pelaki, Bali Liwa, Bali Liwang Oong ngan de’ ca.
Un je’ atek penting ilu tisen ke’ adet Apau Lagan ji jane amen. Oban singket tau te ida naat ngan sio’ amen. Juko’ du ngalai dau nak ngadan Adet puun le Kenyah ne Adet ngelan Esit. Boka esit maleng ilu boka le tai nao’ de’ se’ le ule’ atau todo ka neja oban boka le ca’ tai memang le sio’ pengeten atau penosah.


Tading Lepo’ ilu un Adet lepa songai pelempam tana’.

Un dau udip kelonan kena songai bio’ pelempam usun tana’ ji bekading re, ka’ nta’ ca bila dau lepo’ re mudip ka’ Apau Dulit. Udip dalau ja un tega ale’ ngan adet pe un senorat kuun re baan dau re.
Tapi, lepa songai bio’ pelempam tana’, basa’ ngan lunik ne oban sorat ja. Un 8 usa tua’ le laa tepun le mudip kuun kederui ba’an ngan lobo tana’ dalau songai bio’ ja. Lepa songai pelempam tana’ ja ida ntaun u rujukan ngan pengelan re pe ntaun toman.Penco nai ca bali mesun neng ca pegawa’ lepo’ re ngadan ne Uyau i’ut. Cen Oyau i’ut ne ida pekalai keneng adet. Adet ja jane Adet Apau lagan. Peselung (bali je’ oyan kelonan ngan tana’) dau cuk bali cen Apau Lagan nai mesun ke’ Oyau i’ut. Pengelan ji termasuk ngelan Adet Amen ngan palan oman. Ngelan amen Sui ngan pelaki pe ida. Dalau ji un telu batang oma’ ne dau kado’ re ka’ Apau Dulit ja.

Sejarah Islam ke Long Busang

Sejarah Islam ke Long Busang

• 
  - Tading oman 1975 ka’ Long Mosang, un ca kelup sakai nai nanta’ lepo’ ilu ka’ Long Mosang dalau ja re. Pengelata’ re dalau ja jane Ustaz Hj. Mohd. Menterang.
• 
  - Dalau ji un kado’ ale’ ne lepo’ ilu masuk Kristen cen Pengiyan te. Tapi un pep alai masih agama Bongan. Se’ Lepo’ ilu Long Mosang dalau ja de’ nta kumin pali dalem pengelan.
• 
  - Ustaz Hj. Mohd. Menterang menyebarkan agama selam ja me lepo’ ilu melalui Ketua Kampung ilu dalau ja re. Kado’ ale’ bang le boka sokat masuk ji dau e ngan nak pe ida macem-macem inu, sin, kueh ngan de’ ca.
• 
  - Dalau belua’ oman 1975 ,Ja ne kenai Tun Abdul Rahman Yakup merasmikan pengislaman du ka’ Lg. Busang. Ida tai ngkin ca kelup de’ Lata’ Lepo’ ilu tai melawat tana’ Kuching ngan ngkin ida kursus keneng Islam. Pengemajan re tai dalau ja jane 2 bolan. Ida de’ tai dalau ja jane Pejawa (Ketua Kampung)@Hj. Zawawi B. Abdullah, Ampan Lian(A. Itun), Pejating(Jalaluddin B. Abdullah), Passan ngan Pebit@(A. Ongka) ngan nta le tisen eh e’ de’ ca da.
• 
  - Tai Ujung Oman 1975 nai pe ida ngkin ca kelup de’ manai Tamen ngan keriit Leto lepo’ ilu laa tai melawat ngan kursus keneng Islam ke’ Kuching ngan Sibu. Ida de’ tai dalau ja jane, Pebangku(A.Reniu), Oyau Ato’ cen Lg. Geng, Lit(Halimah), Mahani(Opau Bit), Ari Erang, Lempung Siang, Ayong, Amai Dewen ngan de’ ca ilu nta tisen ida mung.
• 
  - Dalau Oman 1975-1978, Hj. Annuar Unggat (bekas Paderi) je’ mengajar lepo’ ilu sebagai ustaz ka’ Long Busang dalau ji.
• 
  - Sio’ oman 1978, kerajaan nak peruntukan me ida oyan Surau ka oma’ aba’. Un lebih korang petolat dua se’ lepo’ ilu de’ tai oyan Surau ja dalau ja re. Ntaun jelas dau kodak kado’ lepo’ ilu masuk Selam dalau ja re. Imam Lepo’ ilu ida lantik dalau ja jane Amai Lian(Ikhwan B. Abdullah).
• 
  - Sio’ belua’ oman 1978 ida hantar ca kelup anak Badeng tai sekolah Agama ke’ Kuching. Ida de’ tai jane Halimah, Hj. Musa, Mahani, Bang Jawa(Rahim) ngan de’ ca.
• 
  - Kira-kira setengah dau Lepo’ ilu masuk Islam dalau oman 1978 re tapi nta dau palai tai oban re masih pali keneng adet Kristen. Juko’ palai nta tai.
• 
  - Sio’ ujung oman 1978, Majlis Surau Long Busang hantar ca kelup de’ manai ngan keriit leto tai sekolah Agama ka Kuching. Ida de’ tai liwai ji jane Sirit, Ayub, Normah, Baun Bit, Johari(Jarau Erang) ngan Amai Acan. Sekolah kata re tai jane Sek. Darul Rahmah, Jln Bolhassan Kuching.Un pe de’ tai sambung sekolah ke’ Semenanjung me ida ka’ Kluang Johor.
• 
  - Tading oman 1979, nta ne un Ustaz ida pat ka’ Long Mosang, Cuma un imam tua’ jane Amai Lian. Nading cen oman ji un tai korang ne lepo’ ilu keneng Islam ja oban re ntaun ustaz ngan nta pali dalem adet mading re. Un pe’ de’ murtad oban un tai kahwin ngan de’ Kristen tai baya’ leto re ngan laki re.
• 
  - Pabe’ nai du buau cen Lg. Mosang 1979-1980, un korang ne dau re. Ka’ Lg. Mosang un kira-kira puluhan keluarga tua’. Un de’ Haji me Badeng setakat ji ja ne Hj. Zawawi B. Abdullah redo Hj. Musa. Un de’ Ustaz ngan Ustazah jane, Ustaz Hj. Musa, Ustazah Halimah B. Jalaluddin ngan Ustazah Mahani (Opau Bit).
• 
  - Pabe’ naki odai oman 2008 ji, un keriut le Badeng de’ selam milu. Je’ ilu tisen, ka Lg. Mosang un puluhan keluarga ngan ka’ Lg. Dungan ca keluarga tua’.
  - Un sepo-o un pe de’ tai masuk selam naki oban re kahwin ngan Melayu ngan de’ agama Islam.
• 
  Sumber: Abbas B. Jalaluddin