Pemuyan Kenyah Badeng Kahwin Sena-a’.

Un kelayan se’ ilu Kenyah Badeng kahwin sena-a’, jane nak tau. Nta le uban kahwin nga-u uko’ baen se’ udip na’ ki ne. Adet ke pemung redo atek ca naen lan mengikut pengelan le neng adet Apau Lagan ngan Bungan. Lebo ale’ se’ du kahwin sena-a’ uban nta re makan du mung. Kadang-kadang beng senganak ngan uma’ re le nai naet redo kahwin.Un dalau udip lepo’ ilu un Paren ka’ Lidung Jelo, Usun Apau sena-a’, ida de’ Paren kahwin memang un pekian dengkep lan ngan ida makan mung lepo’. Un dau de’ lata’ serita bada’ du kahwin, meki se’ pekian, pemuyan kahwin ngan palan-palan de’ kahwin;

Pekian Kahwin

a) Laki
- Pekian laki ja’ ke kahwin ja mengikut se’ penyokat laki ja lo’te. Un sapai talun, abet ngan un sua baing tua’.
- Boka laki ja Paren, ida un tapung se’, abet talun, besunung, tabit koleh, belat ngan seleng.

b) Leto
- Leto un sapai talun, ta-a talun, un oleng ino’ ngan ba’ ca belanyat kayan. Boka leto ja Paren, ia un pe pekian dengkep uko’ baan sapai talun, oleng ino’ ute’(Oleng maen), ta-a talun ngan ba’ ca belanyat kayan.

Pemuyan Kahwin

a) Buka nempam ne du ke kahwin redo, alem ji ne ida mana ngan sedia belanja redo ke kahwin. Oyan adut, selukung, mi’uk ma’ ngan matai buin/iyap.
b) Kena re ke kahwin empam ja, laki je’ ke kahwin ja nekena tai aung telu re lonang kayu ke puun can ke’ bolan pet. Mung pemanak ngan senganak de’ ke kahwin da adung ke’ oseh, ke’ dapun ngan un pe palai mengau telu lonang kayu je’ ke’ bolan pet ja.
c) Tai du ngkin redo ngadet ke pemung redo. Laki petem un sua ngan leto ja ba’ belanyat kayan dalau tai du ngkin redo ala’ kayu je’ ke’ puun can ja. Je’ laki te’ tena ngan je’ leto te’ mure’.
d) Dalau tai redo abe’ ke’ puun can, ja ja’ laki meta ca lonang kayu da ngan ala’ ca lonang kayu ja ngan nak e ke’ dalem belanyat kayan je’ leto.
e) Tai redo keliko ule’ ngkin kayu ja ule’ ke’ amin te. Un pe oban du aung ba-a neng ca daya ke’ dapun te. Ku-un redo aung kayu ja ka’ pa-a ngan ala’ te’ ca boteh baa ngan oman.
f) Tai pe redo keliko ala’ kayu ja la-a ngan oman te’ ca boteh ba-a ke dapun re pa telu liwai diwek. Lepa redo ngadet ala’ kayu ngan oman boteh ba-a ja ne ida makan du.
g) Oman ke’ useh ngan ke’ amin du boka du kado’. Un tepe boka de’ Paren kahwin ke’ amin ngan ke’ useh te ida makan du. Bersanding adung ke’ dempau tawek redo peto ke’ useh ngan kancet pe lepo’ke’ oseh bio’ dalau ja. Nta du ramei ngau oban ntaun kedema re ke ramei.

Palan-palan Mading Kahwin sena-a’.

Un tau redo kahwin ngan tau laki ala’ leto ja ngan re kamin, kado’ naen penusa je’ senteng ke cuk redo ke petat. Adet Apau Lagan ngan adet Bungan, kado’ panyie lepo’ ilu sena-a’ oban kado’ ngelan amen amen ja-at. Amen – amen ja-at je’ sokat ke petat ida ja ne ;

1. Bala langit/Du matai/Asu nekuang/Tutung Oma’ /Oleng Betep/Ojan Paeng Tau ngan Leliwa tau kahwin – Se’ re petat tau ja ne ja. Boka re ca’ pemung baen dau re, se’ ca me redo ke matai sakit atau matai tecu neng bolan je’ nai atau oman ja ne keja.

2. Ta’en Tudok tiga – Dalem oman e ala’ leto ja nta sokat ta’en tudok tiga. Mesti e pule’ leto e keja. Un dau re bada’, boka tudok tiga ja ia ta’en beh te’ juma ke’ uma’, ja se’ tanda laki ja ke matai lao uman ja. Un tepe buka te’ beh te’ likut amin, ja se’ je’ leto ke matai lao uman ja.

3. Ta’en Osa’ Silem – Boka redo peto ta’en osa’ silem ngan tudok tiga la-a oman ja, se’ redo petat pe keja.

4. Ngening Toyau pun (Tela’o ngan Bilun) dalau tai je’ laki na-o’ – Se’ redo petat pe keja. Un dalau ja re ngelan adet Apau Lagan du ngan nta sokat matai bilun ngan tela’o dalau ja re. Dalem adet Bungan nta ne ida pakai ji.

Kesimpulan ;

Kelayan Kenyah Badeng pekahwin sena-a’, un kelebo ale’. Boka kelonan je’ ke’ kahwin ja ca kelonan panyen, nta re perlu bada’ me du mung. Ida pemanak ngan senganak de’ ke kahwin da tua’ le ida bada’. Un to-a uma’ re, ia ne je’ ngkin ida ngadet kahwin ida. Un pemuyan re kahwin, kua’ lo’te ngan de’ Paren.Un tepo-o boka kelonan je’ kahwin ja Paren, se’ mung lepo’ du cuk muko’ oma’ ne keja ke naat redo kahwin. Mung laki manai, keriit leto ngan leto tinen tai pepo meca’ padai, ontat ngan mana ke’ amin bio’ ja. Un mung de’ lata’ lepo’ ida ne ngadet pekahwin dedo. Lepa du ngadet pekahwin redo, ke’ amin bio’ te de’ lata’ oman ngan de’ ca oman ke’ oseh ngan dapun.

Cen se’ pemuyan lepo’ ilu kahwin sena-a’, un kelebo ale’ seh. Ida ntaun un petuket (janji)/pekeku ka-ang dedo oban re bergantung pala’ amen. Boka tega kise’ amen dalem oman re kahwin se’ re majan pemung ne ja. Adet pengelan re je’ menentukan ida ke majan pemung. Masa’ pe ida oyan pemuyan kahwin ji senang le meki kise’ oban re malap amen ke petat ida la-a. Dalem pemuyan kahwin kena le ngelan kristen sena-a’, un kado’ de’ petat. Boka le ngimet boka ca laki je’ kahwin ja tai ma-ak ne teka leto e ja dalem oman redo kahwin ngan palo de’ to-a leto ja bada’ ia jaat nupi ke atau ngening tuyau bilun ke, se’ du dayo redo ke petat neja.
Dalem pemuyan Adet le sena-a’ un jaet ale’, oban kado’-kado’ amen ngan malan de’ sukat ngkin ida ke petat ka-ang ida. Nak pe kumin re ke kua’ oba’ ka-ang ida tapi mesti petat pe ida boka jaat amen dalem oman re kahwin.