Layan Buka Du Matai

Ji se' Lungun kelonan Paren Matai.

Buka un ca tai mecin usun tana’ ji, metit tawek du bada’ me ilu lepo’. Cenaen pe dau tuyau tawek bika’ matai. Un sangkit ngan pejo dau petit tawek bika’ matai. Buka kelunan paren ne ja’ uban matai, majan le du ti tawek un abe’ telu liwai ketesak. Buka kelunan panyen nuat le. Buka du matai dalau oma ngan ke tempat kuko’ tawek nta un, bika’ man pa’ du bada’. Lepa ti tawek bada’ ia matai, numpak pe du tai bika’ la’a. Ngelayan e da’ manai du cuk tai bika’. Tai bika’ du ke oma ngan tipo lumpung ketu. Mesti tai bika’ tipo du mung. Buka kelunan ja tai mecin nga’u, dalau ja ne du cuk kelunan tai bika’ du ke lumpung oma. Mung penyada kelunan ja’ matai ja du tai bika’. Buka re tai bika’, tawek ida ngkin. Bika’ man pa’ tua’ pe ida ta’ palai. Dalau tai du bika’ ne da’ manai bada’ kise’ peniga re.
Dalau tai kelunan ja tepa atau mu’o laset, dalau ja tading du nangeh. Un pe da’ labo mi’a ia tai mecin usun tana’. Un pe palai ke tai muweng buka re uban mawa’ ale’ kelunan ja’ tai matai ja. Pemuyan ja terjadi buka leto atau anak re da’ ida lesau ale’ tai matai. Cen tading tai re matai ne du nidau. Leto mukun ngan kelunan lata’ nai teliling patai kelunan ja nai nidau ia. Mung da’ ngan e amin ngan senganak kelunan ja’ matai ja nai nidau ia. Dalau du nidau, kadang-kadang pe un kelunan da’ tai dancun. Dalau re tai dancun, un dau bali tepun le tai ngkin ida ke Lepo’ bali matai te baen dau re. Buka re majan ale’ tai dancun, du nepai ida ule’ man ca keleput. Cen keleput ja du pisu nepai berua re ule’.
Nai du nuyen kelunan matai ja, ia du cuk leto meca’ ne. Palai da’ manai du cuk tai ala’ padai ke lepubung oma. Ida meca’ uban du ke mana makan kelunan de nai mengau patai. Mung keri’it leto lepo’ nai meca’. Un pe palai mana. Tai pe palai leto ala’ kojau. Palai laki tai nejala’. Dalau ja un pe du ngontat. Uyan ontat ja pe du patu. Pemung mana bio’ du buka un da’ tai matai. Ja kise’ le ti nyae’ ngan kelunan ja’ tai matai baen dau re.
Dalau ja laki tai uyan lungun me kelunan ja’ matai ja. Buka kelunan panyen, baen-baen kayu du uyan. Buka kelunan paren, kayu salet te du uyan ngan kayu maing da’ ca. Uyan papan ngan ala’ impa liang. Bekading re, mesti uyan lepau liang me kelunan matai.
Buka kelunan da’ sukat kise’ mudip ngan da’ man ilu lepo’, majan le du muko’ ngan patai re ke uma’. Un pe palai tai abe’ aya tau. Buka lepo’ kado’, kadang-kadang beng ca tau tua’ le. Buka da’ senganak nta un, ja le du pekena ida nai ule’ pa abe’ dua atau telu tau.
Kena du ke na’ ia ke lungun, ja du uman. Dalau ja ne du patu i’uk ma’ ngan lekai. Kena du ke uman, ida cuk du tai pia’ tipo lepo’ nai nuyen uman ke anun ja’ matai ja. Mung lepo’ ne ida makan dalau ja. Uban ja ne kise’ lepo’ ke ngebaya’ pemung uman ngna ti nyae’ ke kelunan ja’ tai matai ja baen dau re. Un dau tai re pia’, “Un da’ ti kepang, kua’ tai kelimpun kaba’ atau ke daya, dau re.” Dalau du uman, na’ pe ida penguman me kelunan ja’ matai ja.
Dalau du masek kelunan matai ja dalem lungun, metit tawek du pa tai du lepa napek lungun e. Tai du tekalang ngkin lungun e mecin uma’, metit tawek pe du la’a.
Mung galen kelunan matai ja du na’ me ia. Un uleng, baing ino’ ngan mung pekian e du na’ pemung nagan e dalem lungun. Buka kelunan paren, du ngalung liang re. Uyan odo’ ngan temengang du ke liang re.
Un palai bekading re, dalau tai du nekalang lungun ja’ matai ja, ke mpau lungun ja te ca adung nidau kelunan matai ja. Ji tenuyan buka ca me dua re peto matai. Dalau du man adet esit, patai kelunan du mejung ke mpau te ida. Nai le masuk adet Bungan, ja ne ilu nanem kelunan matai.
Lepa tai du pet de matai, nta ne ilu lepo’ senteng bangen-bangen kise’. Nta senteng belian kuko’ da’ anun kelunan ja’ matai ja pa tai re lepa ngelomo. Nta pe ilu senteng kanjet. Un mung da’ anun kelunan ja’ matai ja re, mung re ngelomo ja’ matai ja. Uyan sapai belaso’ ne ida. Ala batu pola’ ngasa’ ala’ telang e man re ngela’a sapai re. Menana’ kise’ sapai re, ta’a, ngan tapung re kuun batu pola’ ja. Ja kise’ terana’ re ngelomo. Tai du tisen nai taen Alo’, semek ne du ala’ man du ngela’a sapai lomo.
Kelunan da’ matai nganak udip sena-a, nta senteng pajan ida kuma’. To’ ketai ca matai buka e matai nganak mesti tai pet dalau ja tua’ ne. Takut ale’ du da’ matai nganak udip sena-a. Dalau tai ca matai nganak, ia du mung tai kelap ne ngan malet pamen. Beng laki leto ja’ matai nganak ja tua’ le senteng tai pet ia. Nta du da’ ca senteng tai mepo ia. Nta pe senteng uyan lungun me da’ matai nganak. Beng mino man pat tua’ le du neng kelunan da’ matai nganak. Palai laki da’ supe’ nyu’un leto re, ida mi’it dau ngkin ida ka’ liang.
Serengan tai patai kelunan ja’ matai nganak ja tepet ka’ uma’, ia tegun tai du kamin ne ngan malet pamen. Tai laket ka’ usun tilut ngan ngkin lonang kayu singket usa. Lonang kayu da ida pet cen usun tilut te ka’ useh. Buka du tai pet kelunan da’ matai nganak,bali kakak dau nai masat ngalang uma’. Juko’ du tai kelap cen useh ngan tai pet lonang kayu cen usun tilut. Un bali kakak da, lonang kayu da dau ida salau nyait. Nta ne ida nai ngesiat ilu kelunan. Cen bulan pet tading du pet lonang kayu cen usun tilut te. Lonang kayu da’ du pet cen usun tilut da la’a, nta senteng man atau petin neng idi. Ala’ kayu le man netuk-netuk ngan muwit e tai pet lonang kayu da re. Ka’ sungai te tai du pet lonang kayu da.
Kado’ naen kise’ palan du dalem lepo’ lepa kelunan matai nganak ke sau li’eng neng ilu lepo’. Ading-ading tai nyaga’ du. Lepa ja tai du nyat udip sau li’eng. Li’eng lepo’ kuun da’ matai nganak. Kena re uyan udip, mamat pe lepo’ ading. Mung laki tai nto’ mempam tai nyat sio. Padau singket usa te laki man re tai nyat sio. Mung leto da’ nemale’ dalem lepo’ la’a tai ngkin sung mempam. Nai leto ule’ ngkin sung sungai re ka’ ulu can, ia re masut sung ja ne. Mesti sung sungai ja betak ngan pe’ kuun re.

Matai Tonan
Kelunan da’ matai tonan ngan mung da’ matai daa’, nta senteng pajan ida kuma’. Tau re matai mesti tai pet ida tau ja tua’ ne. Nta pe senteng uyan lungun me kelunan da. beng mi’uk tua’ le. Nta tiga uyan lungun me kelunan da’ matai jaet ia re numpak nai ala’ ngan la’a. Lepau liang me da’ matai jaet la’a bang nyelayo’ le du uyan me ida.

Bali Le Kelunan

Dalau Badeng man adet Apau Lagan ngan Bungan, ida ngelan sengket usa kelunan un (4) pat naen bali pemung ngan e ngan berua e lo’te. Dau kelunan lata’ bada’, ca usa kelunan un telu naen bali utung. Ading-ading kelunan un Bali Utung. Bali utung ia ne bali ja’ mipa ilu kelunan dalau nai le lua’ kusun tana’ ji. Dalau nai ca kelunan lua’ kusun tana’ ji dalau du un ia, un pe ca bali nai utung ia. Bali ja’ nai utung ia ja ne bali utung kelunan ja. Bali utung kelunan ja ne jaga’ ia mudip kusun tana’ ji. Dalau du petakau anak, ja du pesun bali utung.
Kedua bali utung le kelunan ne, ja ne Bali Utung Tugan. Udip sena-a’, dalau tading tai du ngkin anak bala atau anak dumit ka’ oma dalau tugan, du malan anak. Uyan tip anak du dalau oma. Tip anak ja ca palan bio’ ale’. Malan ngan na’ liwa re bada’ anak ja un nading nai ta’en oma. Ja pe ida pesun bali utung tugan anak ja. Bali utung tugan ne jaga’ anak ja midan tai pegayeng mita ia uman buka e nai bio’.
Bali utung kelunan ja’ ketelu ia ne Bali Utung Akang. Bali utung akang du pesun dalau du suun. Dalau suun, ja ne ida nyelong ala’ bali akang. Bali akang ja ja’ ngkin ida makang pepatai ngan makang menting penyakit.
Ca naen bali le kelunan ne, ja ne Bali Aa. Bali Aa ne bali lemuto un ngan ilu kelunan. Dalau le kelunan ne mudip, nta bali a’a kumin kise’ lua’ neng ilu. Buka le matai, bali a’a le kelunan ji ne ja’ tai ngesiat du. Bali a’a le kelunan ja du na’ jaka kelunan matai. Bali a’a tai baya’ usa le ka’ pulung buka le tai matai. Tuman kelunan tai nakut pulung atau liang kelunan matai uban bali a’a da’ matai da poto ngesiat du ka.
Dalem adet puun Badeng, ida ngelan kelunan un berua. Berua le kelunan ja’ ngkin ilu mudip ngan tisen. Baya’ dau kelunan lata’ bada’, buka berua le pesau neng ilu kelunan, nta ne ilu tisen iu-iu la’a. Usa le tetap mudip tapi nta ne un kise’ kimet le. Kelunan da’ pesau berua baen dau re, uko’ baen kise’ kelunan da’ buling ngan mabuk re. Buka berua majan nta un neng usa ca kelunan, penco matai ne kelunan ja. Buka ca kelunan matai, berua e tai ule’ ka’ Alo Malau. Alo Malau ia ne tana’ kuko’ tai berua kelunan da’ matai atau sorga baen dau Alo’ kidi. Dalau le mudip, dalem usa le berua le kelunan ne.
Dalau le kelunan mudip, Bali utung le ka’ Apau Bete’ ngan bali utung tugan ka’ Apau Lagan Uma’ Belua’. Tai le kelunan ne matai, Bali Utung le tai ke’ Apau Jelingking ngan Bali Utung Tugan le tai ka’ Apau Lagan Sada. Bali Aa le tai ka’ Pulung. Un Laja bali Aa ka’ uma’ Maut dalau unut pidang loyan ka’ liang atau pulung ia ne, Jok Ale’ Buling Lingan ngan Temejana Abun Ujan.

Kentau Tai Le Kelunan Ne Matai (Adet Bungan)

Dalau le kelunan ne ken buka le pareng sakit, un dau berua le, “iu ne nyatan-nyatan e’ ke ngan sakit ji pe tain? Ngkeh pe we’ me’ re nai ala’ ake’ matai ne pe? Iu ne melak teka’ e’ ngimet ne. Ngkeh pe’ uban ketai magat.” Un ca bali ja’ lemuto ngan le kusun tana’ ji, Olau Langau ngadan e. Dalau ca le telinga Olau Langau ngening dau le kelo’ ke matai:
Tai madang re Olau Langau patap adang temengang lian,
Meliling kenta’ aing langit anjan,
Baya’ adang lapa lalau balan,
Pala’ oko tepun solo luan,
Ke Alo Malau Loyan.

Ketai Olau Langau redo abe’ ke oko le ke Alo Malau, ja dau e bada’:

Na’ pe’ nai lingai sinan de’ oko tepun solo luan,
Nta ne melai tengayet uyan dau anak tenak inan jidai,
Beng nemame’ nyat sae’ dalem inan-nen,
Kelo’ ke nai neh meto’ sun tawai,
Nai matai pala’ li’an,
Iu ne melak tolak li’an teka’ e’
Ngi’in sakit magang inan ji tain?
Ngkeh pe we’ me’ nelan uyan
Nai ala’ ake’ matai pala’li’an,
Dau Olau Langau bada’ me tepun oko le.

Nta lepe un nawai lingai sinan bane’ baco’,
Dalau tading belawing otai bo’an,
Dalau tiga kukup sua dalem inan,
Kumin tele mpau uyan,
Usun matai pala’ li’an tain? dau oko le.

Buka meka dau oko de’,
Nta ne melai semamet dau e nepai sae’ dalem inan ne,
Koda’ ne ida mase’ ake’ lesau si’an.
Meka dau e, dau Olau Langau.

Buka meka dau e de’ tiga nem do tai ngkin,
Telang kelope’ lopan,
Telang kelope’ ngesen sae’dalem inan,
Uban telang bali keli’en uyan.
Ja bali tepun le na’ telang peli’en
Ja me Olau Langau redo.
Cuk redo nai ngkin e me kelunan ja’ sakit ja.

Nai Olau Langau redo madang nai pala’ lepo’ kelunan ja’ sakit ja. Dalau nai redo nyeng ke uma’, ja redo tego’ oyat puun can.


Oyat natat can ja bane,
Uyan akang uyan nuang koleh layan,
Nta e’ kelo’ luto’ tusan le,
Ikem do ketai pukat uma’ ji nuka’ nepan,
Dalau maeng bala le ji kukup sua baling isan,
Du nangen ngebaen malan uyan nting dingan,
Nta e’ dayo le ikem do ketai.
Oi, oyat malai lo’ to’ jaga’ sakai bawai uyan,
Penco tai redo lapa. Tai redo nyeng ke can,

Oi urip no’ can jangin uyan,
Ia me’ do ketai pokat bawai uma’ luan,
Dau redo mutu neng can.

Nta e’ kelo’ luto’ tosan le’
Ake’ mega’ em do kusun tana’ data nengkan.
Buka em do ketai pokat tawai uma’ luan.
Dau can jangin uyan neng redo.

Ano’ meka dau can,
Nekada’o’ naet kaba’ sungai kanan ading,
Naet kita abun bala’ kuko’ lenja tau dentan.
Ja kita sebali balan me’.
Dau redo neng can jangin uyan.

Dalau tenga’ se’ can ke naet kaba’,
Na, ia tepecau uko’ mecin mengau daya kenan re redo.
Penco abe’ ne redo ka’ uma’.
Oi, ngekaeng buang angkan le dau pamen kalong petempan,
Pamen kalong pajat tempan.

Ano’ meka dau long liwai lawan,
Long liwai tepai tuman,
Nyeloman pesik ngetisan no’, dau redo.
Ia sik dau pamen nyeluman pesik ne.
Bek ke tai redo kamin.
Oi, adi maeh lo’ uko’ je-eh long liwan re? dau redo.

Oi, sakit ji malang ule’........
Un majo’bali lano’ soran,
Beng keta tara dian ne teke’ dau berua le.

Buka meka dau o’, ia me’ do ngkin telang sio keriman,
Telang sio ji anun oko Bungan Malan,
Anun Jalong Peselong udip ngeriman.
Ilu nto’ no’uko’............
Uban bali dayung uyan ji,
Bali dayung lepo’ ka’ Long wing Toran te.

Nta e’uba’le dau berua le. Uban le kawa’ ke tisen.

Ano’ nyepati kelayi tira’ oran me’ do,
Se’me’ do mase’ iko’ lesau si’an le ji.
Ilu nto’ no’ man telang po’ tepun wing toran,
Tecu magat lo’ nyi’an belat utun langan,
Bete’ tiga lo’ kenai dema tau dentan.
Dau redo neng berua le.

Buka meka dau em do, kengkeh em ke nto’ ake’?
Olau Langau ala’ ilu ngkin ilu kamin sung.
Tai ka’ belua’tengkan la’a telit ca awang aso’.
Un dau tebada’ Olau Langau kena e nto’ ilu:

Ia se’ke nto’ telang lepo’ leso’ kinan,
Telang sio keriman,
Necu magat nyi’an belat utun langan.
Telang peli’en, ujan peli’en ngesen laset usan ji,
Necu nta neh nawai kenai nenyai nenyo’ uman.
Ngimet we’ bulan uyan, dau re.

Tajin selin em do, ai meka dau em do, dau berua le.
Oi, dau le daru peja kulu dalau udu pidang lodan.
Ia pe taket ja’ ilu pet ngalang janan bano’,
Ca’ peh pebeh pejelaan bano’.
Akin ne tira’ ja’ ilu nyain ala’ nyeloman, dau redo.

Lepa ja, Olau Langau redo nto’ berua le. Lepa redo nto’ berua le, tai redo ule’ ne la’a pala’ bali tepun le te.
Lepa ne me’ do nto’ ia man telang oko usun sinan,
Nto’telang peli’en ujan,
Peli’en ngesen laset osan ke’ ia.

Meka dau ketai Olau Langau redo bada’ me bali tepun le. “Buka lepa ne dau em do nto’ ia, tiga pe ilu tai naet ia.” Dau bali tepun le. Ja kenai bali tepun le ke naet ilu. Ading-ading amen re kena nai abe’ ke uma’, dau re nepai esit:

Oi urip no’ esit ketisan,
Esit maping belekating nta’ dian.
Buka patek baen dau Bungan,
Baen Jalong Peselong udip dipan de’,
Nai no’ esit ketisan,
Esit maping muwit muwai janan.
Iko’ muwit te ading tabit koleh layan.
Dau bali tepun le nepai esit.

Nta majan le bane ia mpeng dau kenai esit madang ne kuko’ ida. Tenecuk uban kuun Bungan ne ji, kuun oko Bungan Malan. Dau bali tepun le. Nta pe ilu atek ngelan dau esit ne. Mengin pelaki la’a. Dau bali tepun le:

Nai no’ pelaki malai mengin tepai tepayan,
Buka atek baen dau Bungan,
Lema’ ne bulan nting dingan,
Nting dingan uban bali dayung uyan,
Un kenai mecin matai pala’ lo’an mu?
Anak tenak inan jidai?
Juko’nai no’ laki malai pengin tepai tepayan,

Na, atung kirit le ke i’ut ketumput Malau Loyan te bane.
Otong kalai le pelaki nai pengin tepai tepayan,
Lisu liba’ kenta’ sawa’ malun luan.

Na, uban atek baen Bungan lo’ te ji, oko le Bungan Malan. Dau bali tepun le te:

Beng se’ pesuntung leng saung sang usan ne.
Ngelenyo le ne julut mato,
Abe’ ne mung du ka’ long janan.

Kua’ dau tai re ke alut. Un dau alut re, meput peseripa. Alut meput bulan. Dalau nai re nyeng ke uma’, co’ lepe alut ke’ sada ba’i, beka’ tepecau Jalong I’ut Lokan ne puut kusun tana’ kenai re abe’ ke lepo’. Ia do pejaka’ jangin belawan e ne. To’ dau ketai e abe’ ke lepo’, ia dau e mecuk jangin belawan e cen nta’ lagan ne. To’ do nyintek laset le man jangin belawan ja, ia kao dau tidau du ne ke amin te. Dalau dau Jalong I’ut Lokan ngembo laset e, ja se’ pecuk se’ laset kelunan ja’ sakit ja. Dalau ja juko’ le koma, oi ia lepe se’ laset e. Ngina’ e numpak nyintek la’a, ja ne tai patai kelunan ja.

Kumin, tai ne ilu odai angai bareng soran,
Malap pe ilu berua dalem daka uma’ luan,
Tai pana pe ladang baa luten katan.
Dau bali metai neng berua ja’ matai ja.
Bosek ne ilu ke tai ule’, dau re.

Oi! Nta e’ ke nai ading,
Ke tai meno’ pe’ ading lano’ soran,
Da’ lata’ muko’ kuma’ mading melan,
Meno’ mung meno’ mungan le’,
Nyat kelim pe’ balun baen,
Ke ayun lepubung padai sian.

Buka meka dau o’, leh ne baen kenai o’ o-o. Dau bali matai neng berua ja’ matai ja. Ia lenyo ketai bali matai ule’ ne. Lapa ja ne ketai berua kelunan ja’ matai ja tai meno’ kelunan de mengau luan e ke uma’ te.

Iu ne un no’ ketai tain anak, tai matai pala’ lo’an,
Ame’ pe ading mecin janan baen le.
Un pe ilu tisen lingen sinan mu?
Kise’ ke tai ne ji, tai matai pala’lo’an.

Tai e ka’ lepubung te.
Oi de’ urip no’ ayun put buding,
Neliling kenta’ taing bena nuyan,
Kenta’ layung lepubung pasi si’an.’
Un ayun balun baen mu?
Ia ketai e’ matai pala’ lo’an de’,
Un te unyun balun baen mu?

Nta pe’ tisen lingen sinan pe.
Salau e’ ngeratu pe ji mekat abu atang kanan,
Kenta’ lepubung padai si’an.
Mutu ke bali siap nasi naa noyan te la’a.
Tai e pokat lepubung.

Dau bali siap neng ia,
Oi adi uban ketai no’ mecun matai pala’ lo’an,
Eh e’ ne ke nyeripa pi’it liwa ajau layan ne o-o’ tain?
Pi’it liwa alang njai ujo’ talan.
Tisen o’ bali Olo Matan mu?
Iko’ bali kalong berua maen.
Dau bali siap neng berua le,

Ia pe keri’ut le ke’ ingen i’ut baen sangan.
Dau berua le neng bali siap.

Oi dejat-dejat ke neh dia’ kenta’ pat masen bekan,
Eh e’ ne ame’ ke ninyo’ ke uman’ ne o-o.
Adi uban ketai no’ mecin matai pala’ lo’an. (tiset)

Un kukung dempau tilung njau lutung pulut toman,
Eh-e’ ne ame’ke ngelanga’,
Ngelanga’ ntuk kepa’ ngeleba’an. (belabau)

Naet kelip ne se’aeip cen lagan,
Eh e’ ne ke nemek nituk man ne o-o tain? (atip kayu)

Naet keno lese’ a’o cen buan,
Eh e’ ne ke nemek nituk man ne o-o tain?
Adi uban ketai no’ mecin matai pala’ lo’an. (ao mak)

Lepa ja ne tai berua le mecin uma’. Nta neh tisen janan tai bali matai. Tai e masat keri’ut re, ia udu kerapet ke sada janan.

Oi, urip no’ mpang udu ti’ang,
Mudip kaeng batang uma’ luan de’,
Mudip kaeng tecek tubang peti isang de’,
Un no’ tisen lingen sinan mu?
Long janan pampung ngetuman,
Anun bali matai metan?
Ia ne’ tapa kaeng bada ping janan.

Oi, nta pe’ tisen lingen sinan,
Salau e’ ngerapet pe ke joma abet tebung malan,
Anun de manai Sigau Belawan,
De manai Sigau ngadep nganjau Asong Jelau dalem lodan,
Nganjau Asong Jelau ke long sungai kanan kulu.
Melo kado’ pe me’ pempun peko’ pekenaen.
Dau udu kerapet neng ia.

Tai e lapa tego’ Dayang Dayu.
Oi, urip no’ udu Dayang Dayu mudip ngadu ngata ngawan,
Un no’ tesen lingen sinan mu?
Janan bali matai matan,
Ia ne ida napa ake’ ke aeng bada janan,
Iu pe ayet re nyekiyat petat loman,
Nai ala’ ake’ ngan.

Nta pe’ tisen lingen sinan pe,
Ayo’ e’ mudip pe ji kenta’ jetip mudung toyang.
Dau udu Dayang Dayu mipa ia.

Tai e abe’ ke tuun, ja e tego’ Lidung Bule’
Oi, urip no’ Asong Bule’ Lidung
Matung ke long sungai kanan,
Un no’ tesen lingen sinan mu?
Tisen long janan pempung ngetuman anun bali matai metan?

Nta pe’ tisen lingen sinan pe,
Dalau e’ pita ake’ uman pe ji.
Kelo kado’ pe me’pempun peko’ pekenaen,
Tipo alo sungai kanan.
Dau Asong Bule’ Lidung mipa ia.

Tai e lapa ka ngan tego’ Oyong Semagong.
Oi, urip no’ Oyang Semagong nyatong toran,
Nyatong ekeh pebakeh ke sungai kanan,
Un no’ tisen lingen sinan mu?
Long janan pampung ngetuman anun bali matai metan.

Nta e’ tisen pe lingen sinan.
Lo kado’ pe me’ pempun pako’ pekenaen.
Meka dau Oyong Semagong mipa ia.

Lapa e ka, ngan tego’ Olau Belekotau.
Oi, urip no’ Olau Belekotau
Ngedung dempau bela’u sungai kanan.
Un no’ tisen lingen sinan mu?
Long janan pampung ngetuman anun bali matai matan mu?

Nta pe’ tisen lingen sinan pe,
Dalau e’ ke na’ we’ me’ beli ca pe’ lamut pute’,
Ke nyat unte’ ke usun jakan.
Dalau uban e ke na’ we’da pe ja,
Beli ca ala’ lamut jakan.
Kelo’ ne’ nobang kabut kodang kalong peng ujo’ tawan.

Nta pe’ tisen lingen sinan pe,
Kelo kado’ pe me’ pempun peko’ pekenaen.
Dau Olau Belekotau mipa ja.

Tai e lapa Olau Belekotau ngan tego’ Temusun Ntang Baun.

Oi, urip no’ Temusun Ntang Baun,
Ngeri’it meca’ kusun pasa’ ajan,
Meca’ kusun pasa’ matung kaba’ nyeluman de’.
Un no’ tisen lingen sinan mu?
Long janan pampung nyeluman anun bali matai metan.

Nta pe’ tisen lingen sinan pe,
Nai no’ pejaka’ uma’ bangun luan me’ ading.
Uman ngan me’ ki no’ belua’ tau.
Dau Temusun neng ia.
Un ca lu Temusun ngkang ke useh.
Dalau e mutu iu ja’ uban Temusun uyan lu ja?
Un dau Temusun mipa ia,
Oi, uban sepi ji oong bali ngeta’ uman,
Uban ponga’ ca oong baya’ dalem loran le ja.

Lepa uman, penco tai e masat la’a.
Oi, nangeh ngebatu le ne obo baing,
Dempau ning sungai kanan.
Ia ne ketai kalong malai njang janan,
Malai kenta’ tibai beran lawai belawan,
Uban bali dayung uyan,
Adi uban ketai no’ matai pala’ lo’an dau ja neng ia.

Meka pe tung kao’.
Nyain luo’ le tung kao’ dempau liyo’ lidik janan,
Mada ketai kalong malai njang janan,
Tai matai pala’ lo’an.

Tai e ke aba’ tego’ ngan Janterung.
Ja e mutu long janan neng Janterung.
Oi, urip no’ Janterung,
Payu’ kutung keneng long janan pampung nyeluman.
Un no’ tisen lingen sinan mu?
Long janan pampung nyeluman anun bali matai metan?

Oi, iu lingu do’ talu janan,
Long janan Pampung nyeluman anun bali matai metan.
Uko’ batang utun langan re,
Alut niit kusun ait bena loran.
Kuko’ ngalai jaka’ besai belawan.
Alut adang ngang lian,
Alut meput bulan peseripa,
Un ca lepusung kusun long janan Pampung nyeluman.
Bua’ liba’ ja sukat ala’ cen tana’ data nengkan.

Tai e pukat telit dau Janterung bada’ me ia.
Oi ia ca janan,
Janan bio’ja bane nada lepo’ mung mungan.
Janan dema tenada singket bulan.
Konya naet kusun,
Oi, ia ca bali leso’ ulu melapa’ janan.
Dalau e cuk bali ja pawang ia, nta bali ja uba.
Beng cuk ia tai cen nta’ japak e tua’ leh.
Un dau e mipa ia,
Nta e’ kelo’ luto’ lisan,
Ake’meta batang pa’a jelau lian o’.
Tai ne idi dau bali ja neng ia.

Buka kelunan makang, ida ke meta dau pa’a bali ja. Ja le bali pawang ida. Buka kelunan takut, beng dayo le ida ke tai nyuluk cen nta’ japak bali ja. Buka un da’ tai nyuluk cen nta’japak bali ja, kise’e matai ja ne ja. Tai e lapa bali ja, ja tai e baya’ ca janan bio’ ja’atek selawan lan. Tai e abe’ ke ca iyang. Un ke bakeh iyang ja, beng tarit ne da tipo kidi. Tai e masat ngalang janan ja, kado’ ale’ dau iyang ia tai lapa.

Tai e ke lempet iyang ja, sada te usun ia ca tele’. Moang ngan sana teka’ e bana. Beng telen-telen batang ne dau ke daya tele’ ja.

Oi kelo’ ne’ ke nto’ mue’ osa iyung inan e’,
Mo’ang pe’ uban sio’ ladang tau dentan............

Oi, nta o’ ke nto ke’ ji,
Anun dulu pe ji,
Dulu dia’ matai necu tonan, dau ca bada’ me ia ka.

Tai e lapa ngan tego’ca tele’ la’a.
Beng pesung toba ne dau kuko’ tele’ ja.
Un teka’ kimet e, kelo’ ke nto’ ke tele’ ja.
Oi, nta o’ ke nto’ ke tele’ ji.
Anun da’ menempa pe ji,
Uman toba kelelingan.
Anun da’ muweng penteng i’a majan.
Nta o’ senteng ke nto’ ke tele’ ji.
Dau ca pe neng ia ka.

Tai e lapa keriut re, tego’pe ca tele’ la’a. Kelo’ pe teka’ e ke nto’ ke tele’ ja la’a. Un pe dau ca payen ia ke nto’ ka, ja’ kuma dau:

Oi nta o’ ke nto’ ke ji,
Anun da’ matai kelupa pe ji,
Ka’ batang lanya jelau lian,
Kelumbing ka’ batang aing bena’ noyan.
Ja uban tele’ anun kelunan da’ matai pepatai.

Tai e penco asat keriut re, tego’ pe ca tele’ la’a. Beng dau keji-keji du ne ke daya tele’ ja te. Ka’i ne’ ke nto’ o-o dau e.
Oi, nta o’ senteng ke nto’ ke ji,
Anun du da’ ngeji pe ji,
Mengin bali ala’ ngan,
Uban ngelau uko’ lanjau ngeta’ uman.
Ja uban tele’ anun kelunan da’ matai pesantet(sumpah).

Tai e mejo asat e ngan tego’ pe ca tele’ la’a. Nto’ ne’ ke tele’ ji odai, dau e.

Oi, nta o’ senteng ke nto’ ke ji,
Anun Long Tebuk Ujan ji,
Long Tebuk toya atuk petempan.
Ja uban tele’ anun kelunan da’ matai menyet.

Tai e masat lapa ka, tego’pe ca tele’ la’a. Tele’ pak nyanting le dau ja. Kelo’ pe teka’ e ke nto’ ke’ tele’ ja.
Oi, nta o’ ke nto’ ke ji,
Anun da’ matai tubang pe ji,
Beran nyagang nyaka’ da’an,
Luan bali dayung uyan ji.
Meka dau isu ca payen ia ke nto’ ke tele’ ja.
Ja uban tele’ anun kelunan da’ un bali dayung buka re tai matai.

Tai e lapa ja keriut re, tego’ pe ca tele’ la’a. Ca tele’ pak utai. Ke tele’ pak utai ja ne dau du cuk ia nto’. Tele’ pak utai anun kelunan da’ matai sakit ngelayan. Lepa e nto’, tai e mejo asat e pe la’a baya’ janan bio’ ja. Tai e pukat, beng dau tuyau jonan ne ia ngening ta’ aweh janan ka’ lempet ca sawa’.

Beng tuyau ne, jonan adau tiling dawan,
Anun laki Teme Layo’ Togan,
Lemalo’ pekebuling le ne laki pali mecun jonan,
Beng jong ja’ ne tajen mesa’ tului uyan,
Kanjet laga’ pesekinta’ kempau jonan,
Sekinta’ tuyau jonan adau kiong dayan,
Ka’ lempet sawa’ tobet meput bulan.

Un laki Teme Layo’ Togan ne, beng nyadu kanjet neh pekebuling togan le, ngening dau toyau du mecun jonan. Co’ le du mecun jonan cen ia ka.

Adi uban keto’ ne ji, tai matai pala’ loan.
Napi no’ ading. Ngeline’ no’ ngan me’ ki penteng jengan.
Ia le ke ninyo’ nenyau uman ading.
Dau bali akang neng ia.
Ja tai e ngeline’ uman ngan bali akang.
Naet bana beng mabun ne terega tebun,
Beng selayo’ selawan ne kise’ puk ino’ petempan,
Puk wing tejatan,
Puk iko temengang lian,
Pejung ju’it le bulu kapit temengang lian.
Kirip naung ki’ut oong koyat osan,
Ta’a kilep iyep podep ka’ puun laran.
Uko’ serang lalang uyan,
Kita lipak nyambui loyak ngalang janan,
Kuun pecun jonan abun lokan,
Litip le kirip ngang lian.

Besunung kading anggan,
Anun da’ manai tading nyi’an,
Sukat nyelaka’ langan,
Nyelaka’ ujan ima’ tading bulan,
Le terega tebun usa iyung inan,
Anun da’ mecun jonan abun lokan.

Uman borak le dau e ngan du ka. Sangan alut kuun borak. Kado’ ale’ dau kelunan lata’ ka. Uko’ kise’piu oba re kise’puk da’ lata’. Beng pute’ ne puk mung kelunan lata’ da teliling taan jakan ja. Kelunan mukun ale’ ne dau da mung. Nyadu sau-sau boda’ jakan ka’ alut ja’ taan jakan ja ne dau kelunan lata’ da. uko’ kita piu oba ka’ ba’i liran re kise’ da’ lata’ muko’ kuma’ mading melan. Ngakit ala’ sau boda’ telang jakan. Lepa e uman ngan du ka, ia e mecin ida ne la’a tai mejo asat e. Tai e abe’ ke’ Apau Enjelopang, ka ne uban bali matai ngena ia.

Oi, adi baling ne keliring aran
Kelempit tanyit longan le,
Ngena iko’ kusun lasan apau janan,
Iu ne majo’ bali majan o’?
Dau bali matai da’ uban ngena ia ka.

Uban tai meno’ da’ lata pe’ ading o-o re,
Da’ lata’ muko’ kuma’ mading melan,
Ngan nyat unyun balun baen.
Dau e mipa ida.

Dalau e ke meseh jenai ke uman, ia ne ilu ke tai dau du bana. Ia lenyo julut mato malan ne ketai bali matai napa ia ule’.

Nyain nai le lulo’ sungai limun kanan,
Nyain matung ne lulo’ ka’ ntung.......
Iu ne ayet leket loman,
Nai ala’ ake’ ngan tain? dau e ngelesau mentung nangeh.

Cen Apau Enjelopang, ia ngening dau du masek na’ luan usa e ke dalem lungun. Beng dau “gem! gem!” dau du napek lungun e ne. Dalau e ngening dau tuyau gem! gem!, ia mutu neng du. Un dau du bada’ me ia.

Nta ja dau tuyau tarak mengau belekotau ka’ laran.
Iu lingu dau o’ talu janan.
Dau du pegang ca lelodang telit inan ja,
Ngan dau du nyago’ batu ka’ tenapan.

Dalau ja, tisen neh ia matai. Nangeh ne dau e ka bimpin usun tana’ ngan senganak e da’ mudip. Tai e metuk asat e keriut re, ja e ta’en lepo’ kelunan da’ matai.

Uko’ tempan ilat nyiwan re kita uma’............
Anun bali matai metan,
Uko’ ntem alep ujan re anun Enjang Ila Buan,
Jalong Ila suka’ sada langit anjan.

Tai e abe’ ke uma’ da’ matai, mi’a dau e neng ida uban e nta uba’ ke matai.

Nta ne’ kelo’ luto’ tisan,
Adi nem nai ala’ ake’ ngan,
Kelo’ ke mudip ne’ kenta’ jetip sapau apan, dau e.

Ngawen ka’ lepau teneh ne dau e. Nta e uba’ tai ngan du ke uma’. Poto dau nai du nepai ia mengin ia tai ngan du ke uma’. Nta pe dau e uba’ tai ngan du. Un dau e neng du:

Nta e kelo’ luto’ tisan,
Eh e’ ke nemek nituk man,
Ke mana pesak baa luang mujan make’ o-o.

Neng majan e, ja dau nai du pelawa ia la’a. Un dau re neng ia:

Oi de’ ia me’ ke na’ Otan Aba’ redo Anan,
Tai itan nawai miko’ o-o.
Ida ne nemek nituk man miko’ o-o
Mana pesak baa luang sian
Ala’ kayu ntuk ntu apui lopan,
Nemek kenai teborai leta’ sungai limun kanan miko’ o-o,
dau re neng ia.

Ja ne nai Otan Aba’ redo Anan ngan e. Lepa ja tai neh ngan du ka’ uma’. Tai e abe’ ka’ uma’, mi’a pe dau e penco meta kasau. Ja dau re ala’ telang penyalau uyan miwet neng ia.

Ia le kena’ telang penyalau uyan miko’,
Nta no’ pekimet kenta’ saep sapau apan la’a.
........abe’ ulun sinan kenta’ lingai labo’ ujan te.
Tai o’ telang penyalau uyan ji o-o.

Kuun telang penyalau uyan ja ne tai kimet e paliu. Nta neh ngimet ke nai ule’ ka’ usun tana’ nai mudip la’a. Mudip neh ngan du ke’ Alo Malau, Seroga Adet Apau Lagan ngan Adet Bungan pa majan.